Planowanie ciąży to decyzja, która niesie ze sobą poważne konsekwencje i dotyka wielu aspektów życia. Niewątpliwie jedną z nich jest kwestia zdrowia.

Przed podjęciem decyzji o zajściu w ciążę jedną z podstawowych kwestii jest upewnienie się, że zarówno kobiecie, jak i jej przyszłemu dziecku nie będzie zagrażać żadne schorzenie. W tym celu należy wykonać szereg kontrolnych badań, które wykluczą taką ewentualność. Wśród badań warto zrobić kilka podstawowych takich jak morfologia, cytologia, badania poziomu cukru oraz badanie hormonów tarczycy.

Zdecydowana większość lekarzy zgadza się co do faktu, że kondycja i styl życia kobiety mają duży, jeśli nie decydujący wpływ na przebieg ciąży. Jeśli więc kobieta planuje z partnerem potomka przygotowania w tym kierunku warto poczynić nawet pół roku przed poczęciem. Ciąża to szczególny 9-miesięczny okres, który znacząco obciąża organizm matki więc w przypadku gdy wyniki wstępne nie są zadowalające jest wtedy czas na podjęcie odpowiedniej kuracji w celu wzmocnienia organizmu. Jest to też idealny moment aby odstawić czasowo hormonalną antykoncepcję a także odstawić używki takie jak papierosy czy alkohol.

Lekarz pierwszego kontaktu

Badania przed ciążą najlepiej zacząć u lekarza pierwszego kontaktu, czyli najczęściej lekarza rodzinnego, który najlepiej zna swoich pacjentów więc może im skutecznie pomóc. Lekarz taki wykonuje wówczas tzw. badanie przedmiotowe mające na celu kontrolę wydajności poszczególnych organów, w tym tych najważniejszych takich jak serce czy płuca. W trakcie badań następuje także pomiar ciśnienia tętniczego, co jest o tyle ważne, że w przypadku nadciśnienia sama kobieta ciężarna jak i jej dziecko narażeni są na liczne zagrożenia zdrowia i życia, które nie występują u osób z właściwym ciśnieniem. Lekarz pierwszego kontaktu po wstępnych oględzinach pacjentki wypisuje skierowanie na określone podstawowe badania laboratoryjne, które powinny być wykonane po wizycie w lokalnej przychodni.

Wśród nich są najczęściej badania morfologiczne, poziomu glukozy, grupy krwi, poziomu hormonów tarczycy, testy antywirusowe, cytologia, badanie czystości pochwy oraz transwaginalne badania USG narządu rodnego. Zostaną one bliżej omówione w kolejnym artykule.

Owulacja jest tym etapem kiedy cykl miesiączkowy osiąga swoje maksimum. Istnieje kilka metod i sposobów pozwalających określić czy wszystko przebiega w jego trakcie we właściwy sposób, o których traktuje niniejszy wpis.

Owulacja a wydzielany śluz

Jedną z elementarnych i najbardziej podstawowych metod pozwalających na stwierdzenie tego etapu jest obserwacja wydobywającego się z pochwy śluzu. Podczas płodnych dni jest on lepki i przeźroczysty a w swoim wyglądzie przypomina surowe białko jaja. Dla odróżnienia po zakończonej owulacji ilość tej wydzieliny znacząco spada a ona sama staje się biała oraz gęsta. Ten stan utrzymuje się aż do wystąpienia miesiączki. Po zakończeniu menstruacji ma miejsce etap “suchy” kiedy śluzu praktycznie nie ma lub występuje on w znikomej ilości. Choć śluz jest istotnym wskaźnikiem to, jak podkreślają lekarze ginekolodzy nie należy jego pojawienia się traktować jednoznacznie jako ostateczne potwierdzenie rozpoczęcia owulacji. Informuje on, jako jeden ze wskaźników, że zbliża się jajeczkowanie.

Pomiar temperatury

Nieznacznie wyższa temperatura ciała to kolejna, ale nie ostateczna wskazówka informująca o owulacji. Wzrost temperatury rzędu 0,2 do 0,6 stopnia nie oznacza automatycznie, że etap ten właśnie się rozpoczął. Warto zaznaczyć, że nawet przy regularnej obserwacji wzrost ten nie informuje o jajeczkowaniu, gdyż występuje on do 24 godzin po uwolnieniu jajeczka. Zmiany temperatury mogą więc jedynie potwierdzić fakt wystąpienia owulacji a nie jej dokładny termin. Na tej podstawie można wyznaczyć orientacyjny najlepszy moment współżycia w kolejnym cyklu, przy założeniu, że jest on regularny.

Testy owulacyjne

Na rynku nie brakuje specjalistycznych testów umożliwiających na przybliżone określenie momentu wystąpienia owulacji. Opierają się one na analizie stężenie hormonów płciowych. Popularne testy wykrywają wzrost hormonów LH odpowiedzialnych za stymulację owulacji. W przypadku regularnego cyklu termin jego wykonania to około 10-11 dnia. Test ten wykonuje się z moczu, a jego dodatni wynik informuje, że najprawdopodobniej jajeczkowanie nastąpi w ciągu 24-36 godzin. Test ten więc wykonuje się identycznie jak ciążowy. Inne rodzaje testów analizują z kolei ilość estrogenu w ślinie.

Wyznaczenie momentu owulacji z pomocą USG

Jedną z bardziej dokładnych metod pozwalających na precyzyjne określenie momentu owulacji jest dopochwowe badanie USG. Nie jest ono bolesne i pozwala z dużym prawdopodobieństwem określić aktualny etap cyklu kobiety a tym samym wyznaczyć moment owulacji. Badanie wykonuje się kilka razy w trakcie jednego cyklu w celu określenia ilości oraz jakości pęcherzyka Graafa, z którego uwalniane jest jajeczko. Bada się także stan błony śluzowej macicy oraz jakość śluzu szyjkowego.

Kalendarz miesiączkowy

Kalendarz to najbardziej rozpowszechniona metoda. Zwany jest inaczej metodą rytmu bądź też metodą Ogino-Knausa. Zalicza się to metod naturalnego planowania rodziny. Istota badania opiera się na obserwacji symptomów w postaci zmian w śluzie, wahań temperatury lub innych płynących z ciała sygnałów takich jak np zmiana popędu płciowego.

Metoda ta w przypadku par z dużymi trudnościami z poczęciem potomka często okazuje się niewystarczająca i nie zastępuje rozmowy ze specjalistą.

Okres płodny w cyklu miesiączkowym i owulacja to nie to samo. Są to odrębne, choć następujące po sobie etapy, a długość dni płodnych ściśle wiąże się z owulacją.

Najczęściej dni płodne trwają między 5 a 7 dni. Nie jest to jednak wielkość stała. Wiąże się ona zarówno z owulacją jak i tym, ile czasu plemniki są w stanie przeżyć w kobiecym ciele po stosunku. Jeśli więc danej parze szczególnie mocno zależy na potomku to współżycie na kilka dni przed owulacją może wydatnie zwiększyć prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Z licznych badań bowiem wiadomo, że plemniki przebywają w drogach rodnych kobiety od 3 nawet do 5 dni i w tym czasie może dojść do zapłodnienia.

Obserwacja

Elementarną i podstawową metodą pozwalającą na określenie kiedy są dni płodne i owulacja a także pozostałe etapy cyklu jest samoobserwacja. Kobiece ciało daje bowiem różne sygnały pozwalające określić początek płodnych dni. Sygnały te mogą różnić się między sobą intensywnością i zależą od indywidualnych cech organizmu danej osoby. Różnice występują także pomiędzy poszczególnymi fazami cyklu u tej samej kobiety. Dzięki temu możliwe jest wyznaczenie momentów, kiedy kończy się jeden a zaczyna kolejny. Niewątpliwie znajomość terminów i czasookresu trwania każdej z faz pozwala nie tylko zaplanować odpowiedni moment na zajście w ciążę, ale też w bardziej prozaicznej sferze. Pomaga to też w odpowiedniej organizacji życia codziennego i zajęć na kolejne dni. Wiedząc z wyprzedzeniem kiedy prawdopodobnie wystąpi gorsze samopoczucie można część czynności zaplanować na inne dni.

Warto sięgnąć po lekturę

Jedną z dość cennych publikacji pomocnych kobietom w kwestiach związanych z płodnością i organizacją życia jest “28 days” autorstwa Gabrielle Lichterman. Zbiera ona najważniejsze z naukowych faktów dotyczących zmian hormonalnych zachodzących w kobiecym ciele. Autorka podkreśla, że hormony płciowe czyli progesteron, testosteron oraz estrogen mają duży wpływ nie tylko na zdrowie i fizyczność ale też wpływają na sferą umysłową oraz nastrój. Dzięki obserwacji zachodzących pod ich wpływem zmian można bowiem uzyskać dość wiarygodny schemat przebiegu całego cyklu menstruacyjnego, co ma wpływ na inne aspekty życia.

Pierwsza część cyklu, czyli okres około dwóch tygodni to czas, kiedy kobieta jest pełna energii i chęci do działania. Kulminacją tej fazy jest owulacja, kiedy to hormony płciowe pikują w górę, w efekcie czego kobieta ma zdecydowanie najwięcej sił do działania na różnych płaszczyznach. W tym momencie wzrasta też kobiece libido i na tym kończy się pierwsza część cyklu, zwana przez Lichterman etapem “ekstrawertycznym”.

Druga połówka cyklu to według autorki etap bardziej “introwertyczny”. Wówczas to kobiety najczęściej są przygaszone oraz bardziej zmęczone. Odpowiedzialny za to jest spadek poziom estrogenu. Na koniec występuje krwawienie miesiączkowe, które u części kobiet wiąże się z tzw zespołem napięcia przedmiesiączkowego. W etapie tym wiele kobiet jest bardziej wrażliwa emocjonalnie i fizycznie wykazując mniejszą odporność na ból.

Od wielu już lat rozwija się trend świadomego planowania rodziny. Wiąże się ono w naturalny sposób z naturalnym cyklem płodności kobiety. Istnieje kilka metod przydatnych zarówno rodzicom starającym się o dziecko jak i tym, którzy chcą uniknąć poczęcia potomka ze względu na różne uwarunkowania zewnętrzne odkładając starania o dziecko na bardziej dogodny etap.

Cykl menstruacyjny

Cykl menstruacyjny u kobiety to sprawa indywidualna. Każda z pań przechodzi go inaczej stąd ciężko opracować uniwersalną metodę dla wszystkich. Cykl różni się zależnie od kobiety stąd też wiele świadomych pań stosuje jedną z najprostszych i elementarnych metod pozwalających na rozpoznanie i określenie kiedy i jak długo trwają dni płodne i niepłodne, jest kalendarz miesiączkowy.

Badania i obserwacje pozwoliły na ogólne nakreślenie schematu, w jaki przebiega cykl menstruacyjny. U zdrowych kobiet trwa on od 23 do 35 dni, średnio więc wynosi on cztery tygodnie. Podczas dni płodnych kobieta ma największe prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Kulminacyjnym momentem tego etapu jest owulacja inaczej zwana jajeczkowaniem kiedy to następuje uwolnienie komórki jajowej. Od tego momentu jest ona gotowa do zapłodnienia przez około 24 godziny.

Owulacja

Zazwyczaj owulacja rozpoczyna się około 14 dnia cyklu miesiączkowego, jednak zależnie od jego indywidualnej długości może się on nieznacznie różnić. Kobiety, które mają nieregularny okres powinny wyliczyć orientacyjną średnią z okresu kilku wcześniejszych miesięcy. Wymaga to jednak poświęcenia wcześniej czasu na obserwację, aby dane do obliczeń były możliwie jak najbardziej realistyczne.

Jak to wykonać w praktyce? Dla cyklu wynoszącego 28 dni odejmujemy 12 dni. Od uzyskanego wyniku – 16 dni należy odjąć kolejne 4. Wynik wskazuje więc, że w tym przypadku owulacja może wystąpić między 12 a 16 dniem cyklu. Przy określaniu i wyliczeniach nie można sugerować się tylko i wyłącznie arytmetyką, gdyż na owulację u kobiety wpływ ma też wiele indywidualnych czynników. Wśród najistotniejszych lekarze wymieniają między innymi stres, zmianę diety a wpływ na ostateczny układ cyklu może mieć nawet zwykłe przeziębienie.

Kolejne zagadnienia związane z owulacją i cyklem miesiączkowym omówione będą w Następnych wpisach.

Rodzicielstwo bliskości aby mogło spełnić swoje zadania wymaga stosowania kilku prostych zasad. Nie są one absolutnie niezbędne, ale wydatnie zwiększają efekty tej metody wychowania. Nie ma więc potrzeby restrykcyjnego wdrażania wszystkich elementów, a rodzice mają szeroki zakres swobody i elastyczności w tym zakresie zależnie od własnej kreatywności oraz potrzeb.

Bliskość i kontakt bezpośredni

Od chwili urodzenia dziecka zaczyna się niezwykle ważny okres w jego życiu. Maluch odczuwa wówczas szczególną potrzebę fizycznej bliskości. Sama zaś matka także wykazuje silną chęć opieki nad potomkiem. Tworzy się więc unikalna dwustronna więź na całe życie. Matka i dziecko zaspokajają więc nawzajem swoje potrzeby biologiczne oraz fizyczne. W sferze kontaktu fizycznego niezwykle istotny jest w pierwszym okresie aspekt karmienia piersią. Dzięki temu matka we właściwy sposób zaczyna odczytywać mowę ciała niemowlaka, a tym samym poznaje go lepiej. Mleko matki zawiera prolaktyny, oksytocyny oraz inne hormony zapewniające przepływ nie tylko wartości odżywczych ale i uczuć ze strony rodzicielki.

W kwestii bliskości fizycznej w ostatnich latach młode mamy często korzystają z możliwości noszenia dziecka w chuście na rozmaite sposoby. Kobiety chwalą sobie takie rozwiązanie i jego wygodę, która pozwala na nawiązywanie silnej i trwałej więzi z pociechą.

Zdrowy sen

Kwestia snu dziecka, jak u każdego człowieka, jest niezmiernie ważna. Obecnie zapanował wśród rodziców trend, aby dziecko spało w oddzielnym pokoju. Ma to swoje dobre ale i złe strony. Gdy dziecko płacze w nocy i śpi obok rodziców wówczas można szybko i od razu zareagować. Dowody naukowe ponadto potwierdzają, że przebywanie dziecka w pokoju rodziców w pierwszym okresie życia ma kolosalny wpływ na jego poczucie bezpieczeństwa oraz bliskość.

Wyczulenie na płacz

Przez przynajmniej pierwszy rok życia dziecka jego płacz jest jedynym sposobem komunikacji z otoczeniem. Rodzice muszą więc się wyczulić i nauczyć rozróżniać różne jego formy zależnie od powodu. Nie powinno się zakładać, że płacz jest zwyczajnym “marudzeniem. Udowodniono, że zimne nieczułe wychowania i brak reakcji na płacz powoduje nie tylko większą nerwowość, ale też prowadzi do zaburzeń w budowaniu bliskich relacji i zaburzeń w poznawaniu swojej pociechy. Kwestia ta czasem może wymagać porady specjalisty, gdyż przy opiece nad dzieckiem ważna jest równowaga pomiędzy reakcją a pozostawieniem dziecka w spokoju, aby go niepotrzebnie nie drażnić.

Dyscyplina i równowaga

Kwestia pozytywnej dyscypliny oraz zachowania odpowiedniej równowagi między sferą rodzinną a osobistą to elementy odnoszące się bezpośrednio do samych rodziców. Obie te rzeczy, choć dotyczą dorosłych, to jednak oddziałują na pozostałe aspekty.

Pojęcie parentingu przywęrdrowało do nas z zachodu. Zwane jest potocznie rodzicielstwem bliskości. Nie zastępuje ono tradycyjnego wychowania, a raczej je rozszerza o wiele aspektów dostosowując wychowanie do wymogów współczesności.

Decyzja o posiadaniu potomstwa jest jedną z najważniejszych w życiu każdego człowieka. Choć przełomowym czasem jest w życiu kobiety zajście w ciążę, to jednak przygotowania w psychice i sferze emocjonalnej trwają już w poprzedzającym je okresie. Z chwilą, gdy w ciele kobiety zaczyna się rozwijać nowy człowiek rodzicielstwo wchodzi w nową fazę. Zaczynają zachodzić odczuwalne zmiany w ciele przyszłej matki oraz sposobie, jaki odbiera i postrzega ona rzeczywistość. Gdy maluch przychodzi na świat i fizycznie pojawia się w życiu nawiązują się szczególnie silne, jedyne w swoim rodzaju i niepowtarzalne relacja między nim a jego rodzicami. Psychologia w kontekście dziecka bardzo często mówi dziś o rodzicielstwie bliskości. Zobaczmy wiec na czym ono polega.

Rodzicielstwo bliskości, lub z języka angielskiego parenting jest współczesną filozofią rodzicielstwa, u której podstaw leży wytworzenie więzi emocjonalnych matki i ojca z dzieckiem. W założeniu ma to zapewnić dobry rozwojowy wpływ na całe życie, w tym właściwe ukształtowanie jego sfery emocjonalnej. Parenting ma za zadanie wytworzyć tzw bezpieczny styl przywiązania, który ma korzystny wpływ nie tylko na rozwój potomka ale także zapewnia mu poczucie szczęścia a także bezpieczeństwa.

Istotne zasady

Aby parenting miał szansę spełnić założone z góry cele i skutki należy się stosować do kilku podstawowych zasad. Zostaną one bliżej omówione w kolejnym wpisie, teraz jednak warto je chociażby wymienić. Międzynarodowa organizacja Attachment Parenting International (API) zajmująca się promocją rodzicielstwa bliskości wymienia osiem podstawowych zasad wspierających powstawanie i wzmacniających budowaną bezpieczną więź z opiekunem.

W pierwszym etapie należy się odpowiednio przygotować do ciąży, porodu oraz rodzicielstwa. Dalej pojawia się kwestia karmienia, do którego należy podejść z miłością i szacunkiem. W kontaktach z dzieckiem należy reagować z wrażliwością zapewniając odżywczy dotyk. Dziecku należy zapewnić bezpieczny i zdrowy pod każdym względem sen, a także stałą, pełną miłości opiekę. API wymienia też elementy, które odnoszą się bezpośrednio do samej matki. Wskazuje tu na pozytywną dyscyplinę oraz równowagę w życiu osobistym i rodzinnym.